فرصت‌ها و چالش‌های سامانه یکپارچه مودیان مالیاتی

عضو هیات مدیره گروه فن آوا مطرح کرد:
فرصت‌ها و چالش‌های سامانه یکپارچه مودیان مالیاتیTSP

استفاده از پایانه هاي فروشگاهی و حافظه مالیاتی توسط مؤدیان یکی از راهکارهاي موجود در بسیاري از کشورهاي جهان براي کنترل جریان گردش کالا در زنجیره تولید- مصرف، شفاف سازي اقتصاد کشور
بالاخص براي اصلاح رویه هاي مورد عمل، تعیین مالیات واحدهاي شغلی که در حال حاضر عمدتا بدون اشراف به درآمد واقعی آنان انجام می پذیرد، می باشد . به عبارت دیگر یکی ازمهمترین الزامات اصلی اجراي صحیح ودقیق قانون مالیات بر ارزش افزوده و قانون مالیاتهاي مستقیم محسوب می گردد . به منظور شفاف سازي تدریجی مبادلات، فعالیت هاي اقتصادي، در راستاي ایجاد زیرساخت مالیات ستانی هوشمند و جهت نیل به اهداف دولت الکترونیکی و همسو با اهداف اقتصاد هوشمند و حمایت از تولید ملی، همچنین جهت تسهیل در شناسایی درآمد واقعی مؤدیان و رعایت عدالت نسبی مالیاتی، استقرار نظام یکپارچه و فراگیر پایانه هاي فروشگاهی و سامانه مؤدیان در سازمان امورمالیاتی کشور در دستور کار قرار گرفت.
ایجاد ساز و کارهایی برای نظم دهی به نظام مالیاتی کشور از جمله مواردی است که یاری رسانی فن آوری های نوین و دانش بنیان را می‌طلبد. مدیران شرکت فن آوا به عنوان یکی از شرکت‌های تاثیر گذار در این حوزه از جمله کسانی هستند که می‌توانند مشاوره‌های خوبی در این زمینه به نظام مالیاتی کشور بدهند.

ابوالفضل اله قلی زاده عضو موظف هیات مدیره فن آوا در این خصوص اظهار کرد: چند سالی است که سازمان امور مالیاتی برای تسهیل در روند اخذ مالیات و افزایش دقت و شفافیت به دنبال ایجاد مکانیسم یکپارچه و هوشمندی می باشد تا بتواند فرآیند محاسبه و اخذ مالیات را در زمان پرداخت وجه محاسبه و ذخیره نماید. ازاین رو با مطالعات انجام شده و استفاده از تجارب سایر کشورها، اقدام به شناسایی شرکت های معتمد دارای تخصص و تجربه نموده است تا زیرساخت فنی و عملیاتی این موضوع را فراهم نمایند. این مجوز در دو مرحله صادر می گردد؛
در مرحله اول شناسایی شرکتها براساس مدارک و مستندات و توانمندی آنان می باشد که در این مرحله موافقت اصولی صادر می گردد و سپس شرکتهای دارای موافقت اصولی، به مدت ۶ ماه الی یک سال زمان دارند تا زیر ساخت نرم افزاری، سخت افزاری، منابع مالی و ساختار شرکتی خود را آماده نمایند تا بعد از ممیزی مجوز نهایی صادر گردد.

سازوکارهای عملیاتی سامانه TSP
نحوه کار این سیستم به این شکل است که کل فرآیند و عملیات مالی در سیستم تولید و در حافظه هایی به نام فیسکال مموری ذخیره می گردد . بعد از پردازش اطلاعات مالی در سوییچ نرم افزاری، فاکتور نهایی برای عملیات پرداخت تولید می گردد که در آن مالیات بر ارزش افزوده نیز مشخص شده است. همانطور که متوجه شدید شباهت هایی در این سیستم و صنعت پرداخت وجود دارد. در این سیستم مالیات های مختلف اعم از ارزش افزوده، فصلی، عملکرد و …. محاسبه می گردد که در زمان پرداخت مبلغ فاکتور سهم هر یک مجزا محاسبه و پرداخت می گردد یا در فیسکال مموری ذخیره شده و در فواصل زمانی مشخص به سازمان أمور مالیاتی ارایه می شود.
با توجه به تفاوت کسب و کار های مختلف، سازمان امور مالیاتی مودیان را به ۴ گروه مختف دسته بندی نموده است تا براساس آن تعرفه هایی به عنوان حق الزحمه به شرکت های ارایه دهنده این خدمات پرداخت نماید. مثلا سوپرمارکت تراکنش زیاد و مبالغ کمی دارند و در حوزه خرید و فروش خودرو خرید و فروش کم ولی مبالغ تراکنش‌ها بالاست. بنابراین صنعت های مختلف با هم تفاوت دارند.

چالش ها و راهکارهای عملیاتی 
البته این موضوع چالش ها و نکات مبهمی نیز دارد که این موضوع باعث تاخیر در عملیاتی شدن این شرکتها شده است. یکی از این موضوعات نحوه تسویه تعرفه ها می باشد. موضوع دیگر نبود “هسته مرکزی مالیاتی” در زمان حاضر می باشد. سازمان امور مالیاتی نیاز به یک کور اصلی دارد که شرکتهای معتمد با اتصال به این کور بتوانند به زبان واحد گفتگو کنند؛ منظور یکسان شدن عملیات های شرکت های معتمد است. قبل از تحریم‌ها قرار بود یک شرکت فرانسوی این کار را انجام دهد که متاسفانه تحریم مانع آن شد و بعد از آن هم چند شرکت داخلی برای این موضوع در حال رایزنی می باشند که طبق شنیده ها ابتدا شرکت مهیمن این کار را انجام دهد که ظاهراً موفق نشده و الان شرکت همراه اول برای این موضوع در حال رایزنی می باشد. نقش این کور در سازمان أمور مالیاتی مشابه نقش شاپرک در صنعت پرداخت است.

تاریخچه سامانه جامع مالیاتی و زیر پروژه‌ های آن

سامانه جامع نظام اطلاعات مالیاتی، با سه هدف افزایش درآمدهای مالیاتی، کاهش هزینه‌های عملیات و افزایش رضایتمندی ذینفعان از سال ۱۳۸۳ کلید خورد. این سامانه بین ۱۵ تا ۲۰ سال در نظام مالیاتی ایران قدمت دارد؛ اما زمان اجرایی شدن آن به صورت ناقص از سال ۱۳۹۵ و به صورت آزمایشی از سال ۱۳۹۸ است.

سامانه جامع در سال ۱۳۸۳ توسط شرکت بریتانیایی دیلویت که یکی از شرکت‌های بزرگ مشاوره‌ای حسابداری و مالیاتی است با ۳۲ پروژه طراحی شد و در سال ۱۳۹۲ شرکت فرانسوی بول در مناقصه‌ای توانست پیمانکاری فنی طراحی این سیستم را بر عهده بگیرد.

سامانه جامع از ۳۲ پروژه به منظور پر کردن شکاف‌های شناسایی شده تشکیل گردیده و در آن چگونگی دستیابی به اهداف مشخص شده است. نقشه ‌راه تدوین‌شده و برنامه اجرائی برای سامانه جامع مالیاتی، مشتمل بر ۵ محور موضوعی شامل محور نظام یکپارچه مالیاتی، محور زیرساخت، محور منابع انسانی، محور صاحبان منافع و محور مدیریت سامانه است. در هر محور، تعدادی پروژه به منظور دستیابی به اهداف تعیین شده مشخص شده است. برای مثال در محور نظام یکپارچه مالیاتی، ۱۰ پروژه که مقدمات و الزامات کار برای پیاده‌سازی و پشتیبانی نرم افزار یکپارچه مالیاتی را فراهم می‌کند، پیش‎بینی شده است.

در جدول زیر تمامی پروژه‌های سامانه جامع مالیاتی ایران با تفکیک ۵ محور اصلی نشان داده شده است.

نحوه عملکرد سامانه جامع اطلاعات مالیاتی مبتنی بر ریسک است

سامانه جامع نظام اطلاعات مالیاتی با پشتیبانی ماده ۹۷ قانون مالیات‌های مستقیم و مبتنی بر اصل پارتو است؛ این اصل بیان می‌کند که برای بسیاری از رویدادها، تقریباً ۸۰ درصد اثرات از ۲۰ درصد علل ناشی می‌شوند که براساس آن مدیران می‎توانند برای افزایش کارآیی، بر ۲۰ درصد چیزهای مهم تمرکز کنند.

این سیستم اطلاعات مودیان مالیاتی را به سه دسته کم‌ریسک، ریسک متوسط و پر ریسک تقسیم می‌کند و فقط مودیان مالیاتی با ریسک متوسط و ریسک بالا را جهت بررسی به ممیزی  مالیات معرفی می‌کند تا مورد بررسی بیشتر قرار بگیرد.

اجزای اصلی سامانه جامع اطلاعات مالیاتی چیست؟

سامانه جامع نظام اطلاعات مالیاتی از چندین بخش ازجمله سامانه اطلاعات مودیان مالیاتی تشکیل شده است. این سامانه اطلاعات ثبتی بیمه ای و بانکی و … مودیان را در خود ذخیره می کند.

موتور ریسک جزء دیگر این سامانه است که پرونده های مالیاتی را به لحاظ ریسک عدم تطابق با واقعیت طبقه بندی می‌کند. بخش دیگر نرم افزار اریس یا سنیم است. این نرم افزار ماژول‌های ثبت نام، پردازش اظهارنامه، حسابرسی، اعتراضات، حسابداری، خدمات مؤدیان، بایگانی، شکایات، دسته خدمات مؤدیان، اجرائيات و دسته بایگانی را انجام می‌دهد.

مؤدیانی كه اظهارنامه آنها در این نرم افزار بارگذاری می‌شود، مشمول تأیيد اظهارنامه از سوی سازمان امور مالياتی می‌شوند. در غیر این صورت اگر اطلاعات اظهارنامه آنها با بانک اطلاعاتی سازمان مغایرت داشته باشد، به کمک موتور ریسک با درجه بالای ریسک طبقه بندی می‌شوند